Rechtshandeling: definitie

Het meest centrale begrip in het vermogensrecht is de rechtshandeling (art. 3:33 BW).

Voor een geldige rechtshandeling is cumulatief vereist:

• een op een rechtsgevolg gerichte wil
• de openbaring van deze wil d.m.v. een verklaring

Art. 3:33 BW:

Een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard.

Op grond van art. 3:37 lid 1 BW kunnen rechtshandelingen in beginsel in elke vorm geschieden.

Art. 3:37 lid 1 BW:

1. Tenzij anders is bepaald, kunnen verklaringen, met inbegrip van mededelingen, in iedere vorm geschieden, en kunnen zij in een of meer gedragingen besloten liggen.

Soms schrijft de wet een bepaalde vorm voor, die dan op straffe van nietigheid in acht moet worden genomen (art. 3:39 BW).

Art. 3:39 BW:

Tenzij uit de wet anders voortvloeit, zijn rechtshandelingen die niet in de voorgeschreven vorm zijn verricht, nietig.

Als tijdstip van totstandkoming van een rechtshandeling geldt het geobjectiveerde moment waarop de verklaring de ontvanger heeft bereikt (art. 3:37 lid 3 BW).

Art. 3:37 lid 3 BW:

3. Een tot een bepaalde persoon gerichte verklaring moet, om haar werking te hebben, die persoon hebben bereikt. Nochtans heeft ook een verklaring die hem tot wie zij was gericht, niet of niet tijdig heeft bereikt, haar werking, indien dit niet of niet tijdig bereiken het gevolg is van zijn eigen handeling, van de handeling van personen voor wie hij aansprakelijk is, of van andere omstandigheden die zijn persoon betreffen en rechtvaardigen dat hij het nadeel draagt.

Rechtshandelingen kunnen worden onderscheiden in

• meerzijdige rechtshandelingen: indien het handelen van twee of meer personen vereist is om het rechtsgevolg te doen intreden (bijv. een koopovereenkomst)
• eenzijdige rechtshandelingen: indien het handelen van één persoon voldoende is om het rechtsgevolg te doen intreden (bijv. het opzeggen van een arbeidsovereenkomst of een huurovereenkomst)

Eenzijdige rechtshandelingen kunnen gericht of ongericht zijn. Een eenzijdig-gerichte rechtshandeling moet de geadresseerde hebben bereikt (vanwege art. 3:37 lid 3 BW).

Bij een eenzijdig-ongerichte rechtshandeling is het niet nodig dat de rechtshandeling de geadresseerde heeft bereikt.

Voorbeelden van eenzijdig-ongerichte rechtshandelingen zijn te vinden in art. 3:32 lid 2 BW en in art. 3:34 lid 2 BW.

Art. 3:32 lid 2 BW:

Een rechtshandeling van een onbekwame is vernietigbaar. Een eenzijdige rechtshandeling van een onbekwame, die niet tot een of meer bepaalde personen gericht was, is echter nietig.

Art. 3:34 lid 2 BW:

Een zodanig ontbreken van wil maakt een rechtshandeling vernietigbaar. Een eenzijdige rechtshandeling die niet tot een of meer bepaalde personen gericht was, wordt door het ontbreken van wil echter nietig.