Paritas creditorum, rangorde, voorrang, en zekerheden

Zoals hiervoor al is behandeld, heeft de crediteur het verhaalsrecht op alle goederen van zijn debiteur (art. 3:276).

Art. 3:276 BW:

Tenzij de wet of een overeenkomst anders bepaalt, kan een schuldeiser zijn vordering op alle goederen van zijn schuldenaar verhalen.

Tussen de schuldeisers onderling geldt als hoofdregel: de paritas creditorum (gelijkheid van de schuldeisers; art. 3:277 BW).

Er zijn echter regels die een uitzondering maken op de hoofdregel van paritas creditorum: de zekerheden en voorrangsregels.

Art. 3:277 lid 1 BW:

Schuldeisers hebben onderling een gelijk recht om, na voldoening van de kosten van executie, uit de netto-opbrengst van de goederen van hun schuldenaar te worden voldaan naar evenredigheid van ieders vordering, behoudens de door de wet erkende redenen van voorrang.

(1) persoonlijke zekerheidsrechten (dat wil zeggen: met betrekking tot een persoon):

1. borgtocht (titel 7.14 BW)

2. hoofdelijkheid (titel 6.6 BW)

Kenmerk: de crediteur ‘krijgt er als het ware een debiteur bij’.

(2) zakelijke zekerheidsrechten (dat wil zeggen: met betrekking tot een goed):

1. relatief werkend (geen zaaksgevolg: de zekerheid gaat teniet als het betreffende goed wordt overgedragen):

a. de bijzondere voorrechten (privileges, afdeling 3.10.2, art. 3:283 e.v. BW)

b. de algemene voorrechten (privileges, afdeling 3.10.3, art. 3:288 e.v. BW)

2. absoluut werkend (de zgn. bedongen zekerheden):

a. pand

b. hypotheek

Van pand en hypotheek als bedongen voorrang, moet goed worden onderscheiden de voorrechten (privileges):

• privileges ontstaan uit de wet; ze kunnen niet bij rechtshandeling in het leven worden geroepen
• privileges zijn geen beperkte rechten (geen prioriteit); de rangorde wordt door de wet bepaald (zie hierna)
• privileges hebben geen zaaksgevolg, want ze kunnen alleen worden uitgeoefend wanneer het goed nog aan de debiteur toebehoort
• op grond van een privilege kan geen separatie of recht van parate executie ontstaan
• substitutie kan bij beide rechtsfiguren plaatsvinden (art. 3:283 BW; art. 3:229 BW)

De rangregeling wordt beheerst door de artikelen 3:278 e.v. BW alsmede door meerdere bijzondere (publiekrechtelijke) wetten.