Misbruik van eigendomsbevoegdheid

Eerder is het begrip misbruik van bevoegdheid reeds kort aan de orde geweest. Misbruik van eigendomsbevoegdheid is een vorm van eigen eigendomsuitoefening, die een ander treft in een toevallig genot of gebruik dat deze ander heeft van de zaak van de eigenaar.

Uitoefening van (eigendoms)bevoegdheden kan worden misbruikt in de zin van art. 3:13 BW.

Mogelijke gevallen (niet limitatief):

• gebruik enkel tot schade van een ander (Watertorenarresten)
• gebruik met een ander doel dan waarvoor het recht bestaat (bij eigendom niet zeer wel denkbaar)
• gebruik dat na afweging van alle betrokken belangen, wegens onevenredigheid tussen die belangen, in redelijkheid niet had behoren te geschieden.

Art. 3:13 BW:

1. Degene aan wie een bevoegdheid toekomt, kan haar niet inroepen, voor zover hij haar misbruikt.

2. Een bevoegdheid kan onder meer worden misbruikt door haar uit te oefenen met geen ander doel dan een ander te schaden of met een ander doel dan waarvoor zij is verleend of in geval men, in aanmerking nemende de onevenredigheid tussen het belang bij de uitoefening en het belang dat daardoor wordt geschaad, naar redelijkheid niet tot die uitoefening had kunnen komen.

3. Uit de aard van een bevoegdheid kan voortvloeien dat zij niet kan worden misbruikt.

Dit laatste wordt nader uitgewerkt in art. 5:54 BW met betrekking tot amotie in geval van horizontale natrekking met daarbij een evidente wanverhouding tussen de betrokken belangen.

Art. 5:54 lid 1 BW:

1. Is een gebouw of werk ten dele op, boven of onder het erf van een ander gebouwd en zou de eigenaar van het gebouw of werk door wegneming van het uitstekende gedeelte onevenredig veel zwaarder benadeeld worden dan de eigenaar van het erf door handhaving daarvan, dan kan de eigenaar van het gebouw of werk te allen tijde vorderen dat hem tegen schadeloosstelling een erfdienstbaarheid tot het handhaven van de bestaande toestand wordt verleend of, ter keuze van de eigenaar van het erf, een daartoe benodigd gedeelte van het erf wordt overgedragen.

Zie het arrest Grensoverschrijdende garage (Amotie-arrest; Kuipers / De Jongh) en de oplossing in het slot van het eerste lid van art. 5:54 BW.

De tot misbruik leidende eigendomsuitoefening kan worden bestreden met art. 6:162 BW (onrechtmatige daad).

Art. 5:54 lid 1 BW:

Is een gebouw of werk ten dele op, boven of onder het erf van een ander gebouwd en zou de eigenaar van het gebouw of werk door wegneming van het uitstekende gedeelte onevenredig veel zwaarder benadeeld worden dan de eigenaar van het erf door handhaving daarvan, dan kan de eigenaar van het gebouw of werk te allen tijde vorderen dat hem tegen schadeloosstelling een erfdienstbaarheid tot het handhaven van de bestaande toestand wordt verleend of, ter keuze van de eigenaar van het erf, een daartoe benodigd gedeelte van het erf wordt overgedragen.