Het nieuwe digitale procederen onder KEI wordt in Nederland uitgerold vanaf medio 2017. KEI zal een geheel nieuwe universele basisprocedure invoeren met een aantal unieke kenmerken. Zo komen het pleidooi en de comparitie te vervallen en zal er straks maar één mondelinge behandeling zijn. De rechter, die normaal gesproken een vrij lijdelijke rol aanneemt, zal daarbij een actieve rol gaan spelen als regisseur van de goede procesorde. Tevens krijgt de rechter veel meer mogelijkheden om mondeling vonnis te kunnen wijzen.
Naast deze veranderingen in de procesorde introduceert KEI ook een geheel nieuwe digitale omgeving waarbinnen de procedures gevoerd dienen te worden. Maar een toenemende afhankelijkheid van digitale systemen betekent ook dat die digitale systemen stabiel en betrouwbaar zullen moeten zijn. En daar wringt de schoen. Stel, je bent advocaat en je moet voor je wederpartij op korte termijn een belangrijk processtuk opstellen. Voor wiens risico komt het, als op dat ogenblik je laptop crasht of het internet in de hele straat eruit ligt? Een van de kenmerken van het programma KEI is dat termijnen steeds zo strak mogelijk zullen worden gehandhaafd. Dat wil in beginsel zeggen: te laat is te laat. Dit zou betekenen dat je op dat moment als advocaat een belangrijke proceshandeling hebt gemist.
Gelukkig biedt het nieuwe Rechtsvordering straks een herstelmogelijkheid. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen toerekenbare en niet-toerekenbare verstoringen. Een voorbeeld van een verstoring die naar alle waarschijnlijkheid niet aan jou als advocaat kan worden toegerekend, zou zijn: een algemene stroomstoring, het internet dat in de gehele regio plat ligt, of een storing op het computersysteem van de griffie van de rechtbank zelf. Er is dan waarschijnlijk sprake van een verschoonbare termijnoverschrijding in de zin van art. 30c lid 8 nieuw Rv.
Maar wat nu, als het probleem is ontstaan omdat je hebt verzuimd om je laptop op tijd op te laden, en je hebt je oplader per ongeluk op kantoor laten liggen? De kans is minder groot dat er dan sprake is van een verschoonbare termijnoverschrijding. Dit zou betekenen dat je als advocaat een proceshandeling misloopt. Of, erger (en verwijtbaarder) nog: omdat je je opwachting moest maken op een etentje, ben je eenvoudigweg niet meer aan het opstellen van het processtuk toegekomen, het is zondagavond, eigenlijk ben je te laat, maar je bent bereid om tot in de late uurtjes door te werken. Wat doe je dan?
In dat geval heb je eventueel nog de mogelijkheid om een beroep te doen op art. 30c lid 6 Nieuw Rv (of, in bestuurszaken: art. 8:36a lid 5 nieuw Awb). Het komt er kortweg op neer dat je je processtukken per ongeluk op de ouderwetse manier, dus in hardcopy, indient in plaats van in digitale vorm. De rechter kan jou dan in de gelegenheid stellen om je processtukken alsnog op de correcte manier via de digitale KEI-omgeving in te dienen.
In grote lijnen komt het totaalbeeld er als volgt uit te zien. Jouw avond breng je door op kantoor, met voldoende koffie om je tot in de late uurtjes staande te kunnen houden. Het eindresultaat print je uit, en breng je de volgende ochtend naar de griffie in hardcopy. Daar krijg je een reprimande omdat je je documenten niet op de correcte manier hebt ingediend, en je wordt teruggestuurd naar jouw kantoor om heel snel alsnog de documenten op de correcte manier via de digitale omgeving te uploaden. Let wel: als je inhoudelijke wijzigingen gaat aanbrengen in je digitale processtukken nadat je ze eerst analoog hebt ingediend (althans: je hebt het geprobeerd), kan dat lastige ethische dilemma’s meebrengen. Daarover kunnen we kort maar krachtig zijn: niet doen.
