[PERSBERICHT] Kinderrechter in beklaagdenbank om uitlatingen over uithuisplaatsingen
Door in een opiniestuk haar expliciete mening te geven over de uithuisplaatsingen in de toeslagenaffaire, ondermijnt kinderrechter Marieke Engbers haar positie als onpartijdig rechter en schaadt ze de waardigheid van haar ambt. Daarnaast blijkt uit haar bijdrage dat ze de structurele misstanden in de jeugdzorg en kinderrechtspraak op grove wijze miskent. Dat stelt jurist Tom Knijp die een klaagschrift over Engbers indiende bij de Rechtbank.
Engbers plaatste op 19 mei een opiniestuk in de Volkskrant met de titel “Kinderen worden echt niet uit huis geplaatst om een belastingschuld”. Hierin hekelt Engbers het debat over de uithuisplaatsingen in de toeslagenaffaire, dat volgens haar getuigt van “een zodanig tenenkrommende eenzijdigheid en onkunde dat enig weerwoord noodzakelijk is”. Het beeld dat kinderen van toeslagenouders onterecht uit huis zijn geplaatst of ten onrechte niet zijn teruggeplaatst, is volgens haar “onjuist en ongenuanceerd.”
Daarbij stelt Engbers dat kinderen alleen uit huis worden geplaatst als dit noodzakelijk is in het belang van hun verzorging en opvoeding: “Doorgaans is sprake van een onveilige opvoedsituatie, veroorzaakt door psychiatrische of persoonlijkheidsproblematiek, zwakbegaafdheid, complexe relatieproblemen of echtscheidingsstrijd, verslavingen, huiselijk geweld of een combinatie van deze factoren. En ja, soms zijn er ook financiële problemen, maar dat is wel de minste zorg.”
Kinderrechters varen blind op onbetrouwbare rapporten
Volgens het klaagschrift van Knijp, die verschillende ouders bijstaat in juridische procedures tegen jeugdzorginstellingen, getuigt Engbers’ opiniestuk van “tunnelvisie en een gebrek aan inzicht in relevante maatschappelijke bewegingen waar het gaat om jeugdzorg, en legt bloot dat zij onvoldoende begrijpt wat er werkelijk ten grondslag ligt aan hetgeen zij in haar zittingszaal en in schriftelijke stukken te zien krijgt.”
Knijp stelt dat Engbers een onrealistisch vertrouwen heeft in de waarheidsvinding van jeugdzorginstellingen, wiens rapportages de basis vormen voor uitspraken van kinderrechters. In de praktijk bestaan jeugdzorgrapportages geregeld uit ongefundeerde oordelen, aannames en andere subjectieve informatie, een probleem wat al geruime tijd wordt gerapporteerd, maar door Engbers geheel wordt genegeerd. “De praktijk leert helaas dat dit vertrouwen in de waarheidsgetrouwheid van de informatie van jeugdzorginstellingen en de Raad voor de Kinderbescherming niet gerechtvaardigd en zelfs naïef is.”
Link toeslagenaffaire en uithuisplaatsingen
In het slot van haar betoog stelt Engbers bovendien dat de toeslagenaffaire los staat van de problemen in de jeugdzorg. Ook schrijft ze: “Nog nooit heb ik het woord toeslagenouder of toeslagenaffaire gelezen in een dossier, dus ik heb geen idee of er onder de kinderen die met mijn machtiging uit huis zijn geplaatst, kinderen zitten van ouders die slachtoffer zijn van de toeslagenaffaire. En eerlijk gezegd, vind ik dat ook niet zo van belang.”
Engbers miskent daarmee de rol die onzichtbare gegevensuitwisselingen in de jeugdzorg spelen bij de onbetrouwbare dossiervorming in rapportages. Knijp noemt in zijn klaagschrift het Zorg- en Veiligheidshuis, een samenwerkingsverband waar jeugdzorginstanties onbelemmerd informatie over burgers kunnen opvragen bij partijen als de Belastingdienst, OM, gemeente en woningbouwcorporaties. Dit vindt al jarenlang plaats zonder wettelijke basis en in strijd met de regels van de AVG.
Het is onder deze werkwijze zeer plausibel dat iemand die ten onrechte door de Belastingdienst als crimineel fraudeur is bestempeld, via deze informatie-uitwisselingen en de onzorgvuldige dossiervorming die erop volgt, uiteindelijk door een jeugdzorginstelling wordt bestempeld als een ouder die de zorg voor zijn kinderen niet aankan. Knijp schetst in zijn klaagschrift meerdere voorbeeldscenario’s die aansluiten op de praktijk van deze informatie-uitwisselingen.
Besluitvorming jeugdzorgketen is voor rechters een black box
Zoals bestuursrechters bij hun vonnissen in de Toeslagenaffaire geen idee hadden van de onwettige gegevensverwerkingen bij de Belastingdienst, zo blijkt uit Engbers’ woorden dat ze geen benul heeft van de onzichtbare informatie-uitwisseling en onbetrouwbare dossiervorming door jeugdzorginstanties wiens woord zij voor waar aanneemt in haar vonnissen. “Dit verklaart haar opmerking dat kinderen alleen uit huis worden geplaatst als dit noodzakelijk is in het belang van hun verzorging en opvoeding. En het verklaart waarom zij ervan uitgaat dat de dossiers die zij op haar bureau krijgt, volledig en waar zijn”, stelt Knijp.
“De kans dat mr. Engbers één of meer kinderen uit huis heeft geplaatst omdat hun ouders ten onrechte door de Belastingdienst als fraudeurs zijn bestempeld, is reëel. Aan het dossier dat zij van de Raad voor de Kinderbescherming of de jeugdzorginstellingen aangeleverd krijgt, gaat zij dat inderdaad niet kunnen zien. Dat is helemaal juist. Dat wil niet zeggen dat het niet feitelijk het geval is.”
“Rechterlijke onpartijdigheid op het spel gezet”
Met het opiniestuk schaadt Engbers de eigen geloofwaardigheid en die van de rechtspraak in het algemeen. “Door haar specifieke zienswijze namens ‘kinderrechters’ als ‘de waarheid’ naar voren te brengen, doet zij daarmee afbreuk aan de rechterlijke onpartijdigheid van alle kinderrechters, en aan de waardigheid van het rechterlijk ambt. Het is, al met al, duidelijk dat mr. Engbers over de grens is gegaan door haar persoonlijke opvattingen op deze manier via een landelijk nieuwsmedium in het publieke domein te brengen.”
Los van de tunnelvisie en onjuiste beweringen die de kinderrechter in haar opiniestuk doet, overtreedt Engbers volgens het klaagschrift de regels die gelden voor de rechters als het gaat om het geven van hun mening in het publieke domein. Door zich als kinderrechter publiekelijk uit te spreken over kwesties waarin zij en haar collega’s zelf hebben geoordeeld en nog zullen oordelen, zet Engbers de rechterlijke onpartijdigheid op het spel.
Lees hier het klaagschrift
Download als pdf
