Geschreven door Thomas van den Berg
Wat is het CAK?
Het CAK, voor honderdduizenden mensen in Nederland is het een bekend begrip, en niet op de goede manier. Het Centraal administratiekantoor (CAK) heeft al jaren zijn zaken niet op orde en staat onder verscherpt toezicht van Nationale zorgautoriteit. We kennen de misstanden bij de belastingdienst maar al te goed. Maar de misstanden bij het CAK zijn ons zo goed als onbekend. Dit terwijl ze een belangrijk tandwiel zijn in het regelen van zorg voor onze meest kwetsbaren.
Het CAK is verantwoordelijk voor het innen van eigen bijdrages voor zorg op grond van de WMO ZWV en WLZ. Je zou er dan vanuit mogen gaan dat deze zorg goed geregeld is, maar niets is minder waar. CAK klanten worden geplaagd door naheffingen, administratieve rompslompen en onmenselijk hoge doorlooptijden.
Het CAK zegt verbeteringen door te voeren, maar vorig jaar bracht de NZA een vernietigend rapport uit waarin stond dat de verbeteringen gestagneerd waren en op sommige onderdelen zelfs verslechterd waren.
Waarom horen we hier niks over? Zou je kunnen denken. Het lijkt alsof niemand iets doet tegen de vernietigende onduidelijkheid van het CAK. Dit terwijl de gevolgen kwetsbaren in situaties kunnen storten die levenslange consequenties hebben.
Zelf weet ik maar al te goed hoe het CAK werkt, ik heb het in levenden lijve ondervonden. Het is belangrijk dat dit verbetert wordt. Niemand lijkt hier iets in te doen en daarom neem ik zelf het voortouw. Wat ik na wat research vond is ongelooflijk.
De CAK rekenhulp
De afgelopen tijd heb ik me verdiept in de misleidende rekenhulp, wat ik nu ga behandelen gaat om de 15% arbeidskorting. Het CAK denkt een vrijbrief te hebben om foutieve informatie te verwerken in vage constructies.
De CAK rekenhulp is een tool om je eigen bijdrage te berekenen. Makkelijk zou je denken, maar zo makkelijk blijkt het niet te zijn. De uitkomst kan namelijk anders zijn dan een daadwerkelijke berekening van het CAK zelf. Ik wilde graag weten waarom en heb me er de afgelopen tijd in verdiept en ben er inmiddels zo goed als uit. De oorzaak is nog schokkender dan ik dacht.
De 15% arbeidskorting, het misleidende aspect van de rekenhulp
De 15% is eigenlijk een soort van korting omdat je werkt. Dit is dus een aftrekpost van de eigen bijdrage en zorgt er dus voor dat je uiteindelijk minder betaalt dan iemand met een uitkering. 15% van je jaarinkomen minder. Dit is een beloning zou je kunnen zeggen, je hebt namelijk 15% meer te besteden dan een uitkeringsgerechtigde. Helaas is de treurige werkelijkheid anders.
De CAK rekenhulp, het wordt voorgedaan als DE rekentool om je eigen bijdrage uit te rekenen. Als je ‘eigen bijdrage berekenen’ googelt is dit ook het eerste resultaat. Je mag er dan ook vanuit gaan dat alles wat daarin staat in lijn is met de wet, zeker voor kwetsbaren. Helaas is het tegengestelde waar.
Om dat te begrijpen moeten we de wet erbij pakken, artikel 3:13 Eerste lid van het uitvoeringsbesluit WMO om precies te zijn. wetten.nl – Regeling – Uitvoeringsbesluit Wmo 2015 – BWBR0035733 (overheid.nl)
Ander peiljaar dan in de wet?
Zoals hierboven af te lezen heeft het CAK de wettelijke verplichting 15% van de netto-opbrengst uit voorgaande jaar te pakken en dat in mindering te brengen op de eigen bijdrage. Dit staat ook op hun website: CAK – Inkomen uit arbeid (hetcak.nl)
Ze weten er dus heel goed van en passen dit ook toe. Er is alleen 1 probleem: ze passen het niet toe in hun belangrijkste rekentool. CAK – Eigen bijdrage rekenhulp (hetcak.nl)
Als je een eigen bijdrage berekent in de rekenhulp en je selecteert ‘zorg in een instelling’ dan kan je vervolgens alle benodigde gegevens invullen. Hieruit krijg je vervolgens een berekening met een specificatie, in deze specificatie kan je zien hoe de berekening is gedaan.
Het probleem met de berekening is dat de inkomensgegevens van het voorgaande jaar niet worden gebruikt, maar die van het jaar dat je berekent. Dit terwijl er dus in de wet staat dat dat niet mag.
Ook heeft het CAK geen waarschuwingen bij de rekenhulp staan over de 15%.
Hiernaast heb ik een screenshot van een berekening voor een hoge eigen bijdrage. Wat gelijk opvalt in het midden is de inkomsten uit tegenwoordige arbeid. Dit terwijl er dus in de wet staat dat het voorgaande jaar gebruikt moet worden, zonder waarschuwing dat dit niet het jaar is waar ze mee berekenen.
Hoe kan het dat het CAK info vermeldt in hun tool die anders is dan de wet? De tijd zal ons leren wat het antwoord van het CAK is.
De gevolgen van een verkeerd peiljaar
Stel je verdient 15.000 euro en je doet een berekening in de rekenhulp dan wordt er dus (anders dan in de wet staat aangegeven) gespecificeerd dat je 2250 euro minder hoeft te betalen (15% van 15.000) Het peiljaar is namelijk het berekeningsjaar, terwijl de wet dus verplicht het voorgaande jaar te pakken.
Stel dat je het jaar daarvoor dus minder hebt gewerkt, dan kan je bijdrage dus later duizenden euro’s hoger uitvallen afgaande van je inkomen. Dit is dus misleiding in de puurste vorm en dupeert waarschijnlijk elke dag mensen.
Als overheid heb je de taak correcte informatie weer te geven op je website. Stel dat je de eigen bijdrage voor een familielid hebt uitgerekend omdat je hem helpt met zijn financiën. Je pakt de rekenhulp erbij en wat daaruit komt zet je maandelijks opzij. Maar achteraf kan het dus duizenden euro’s meer zijn.
Welke kwetsbare heeft duizend euro voor handen? Dit stuurt mensen dus onnodig de schulden in. Je zou kunnen zeggen dat het frauduleuze praktijken zijn gezien het CAK kennis heeft van de informatie.
Mogelijk konden ze zelf niet uitvinden waardoor de rekenhulp niet overeenkwam met hun berekeningen en hebben ze er “je kan er geen rechten aan ontlenen” boven gezet. Maar ik denk dat ze zich zeer bewust waren van de rekenhulp gezien hun jurist het kraakhelder aan mij kon uitleggen. Wat ik heb uitgewerkt komt een kwetsbare natuurlijk nooit achter, daarom is het waarschijnlijk zo lang onopgemerkt gebleven.
Dus even kort samengevat:
Het CAK misleidt kwetsbaren waardoor ze onnodig in de schulden komen. En dat met hun belangrijkste rekentool. Ook misleiden ze hun klanten niet zomaar, het CAK past de wet niet toe in de rekenhulp en voert dus per definitie de wet niet juist uit.
Maar het kan nog veel erger: De uitvoering zoals in de rekenhulp staat is veel eerlijker dan de daadwerkelijke wet.
Als het dan ook daadwerkelijk toegepast kon worden werd de korting op een eerlijke manier in mindering gebracht. Maar dat is nu niet zo, ik zal een situatie uitschrijven.
Voorbeeld ongelijkheid 15% beleid.
- Stel ik kom in de WMO en ik werk weinig uren
- Besluit het volgende jaar meer te gaan werken (dus minder arbeidskorting)
- Eigen bijdrage valt mogelijk duizenden euro’s hoger uit)
- Stel je voor dat je dan stopt met werken omdat je het bijvoorbeeld niet meer aankan (het gaat immers om WMO cliënten)
- Dan is dus de arbeidskorting die je hebt opgebouwd van het voorgaande jaar weg als sneeuw voor de zon. Je krijgt dit namelijk niet terug zoals te veel betaalde belasting. Dus eigenlijk krijgt het CAK dat geld voor niks.
Dat is natuurlijk vreselijk oneerlijk gezien deze persoon heeft gewerkt voor deze korting. Sterker nog: Het wordt gebracht als een beloning voor werken. Maar wat heb je aan een beloning die verdampt?
Korte samenvatting: als je stopt met werken, kan je je arbeidskorting waar je hard voor hebt gewerkt inleveren aan het CAK. Wil je dus participeren, maar weet je niet of je je baan kan vasthouden kan je er beter niet aan beginnen. Je werkt namelijk voor je eigen zak en kleedgeld, dit terwijl je dit bedrag ook voor niks kan krijgen in een uitkering. Hou je je baan niet langer dan een jaar vol valt de 15% weg en gaat al je loon naar het CAK.
Je levert dus geen 85, maar 100 procent van je inkomen in aan het CAK en werkt dus letterlijk voor niks. Ik zou het wel weten en zou lekker in de uitkering blijven.
CAK-beleid moet eerlijker voor iedereen!
In mijn verslag schreef ik al over de misleidende 15%, maar ik dacht dat het alleen 18,19 en 20-jarigen trof. Het bleek dus nog veel erger te zijn want het treft iedereen. Binnenkort zal er een nieuw artikel uitkomen in het AD. Ik hoop dat het voldoende is om het aan te passen.
Dit raakt namelijk iedereen in woonvormen op grond van WLZ, ZWV of WMO. Bijvoorbeeld een familielid in een verzorgingstehuis, of andere instelling. We moeten deze woonvormen zien als plekken die kwetsbare familieleden op kunnen vangen en bescherming kunnen bieden in tijden van nood. Juist die bescherming is bij een kwetsbare zo belangrijk.
De overheid wil graag een participatiesamenleving, om dat te bereiken is het belangrijk dat het beleid daarop aansluit. Dat is nu helaas niet zo, sterker nog het demotiveert mensen om te participeren. Tijd voor eerlijker beleid dat participatie echt aanmoedigt en beloont. Ik ga me er in ieder geval hard voor maken.
